เควสตาโคราชเกิดได้อย่างไร

พื้นแผ่นดินภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยอยู่สูงกว่าที่ราบลุ่มภาคกลาง จึงเรียกบริเวณนี้ว่าที่ราบสูงโคราช (Khorat Plateau) โดยพื้นที่สูงนี้ เป็นผลมาจากกระบวนการแปรสัณฐานช่วงปลายยุคครีเทเซียส ต่อเนื่องไปยังมหายุคซีโนโซอิก* ที่มีการชนกันของแผ่นเปลือกโลกอินเดียและยูเรเชีย แรงบีบอัดมหาศาลทำให้เกิดแนวเทือกเขา (orogenic belts) ในภาคเหนือ ภาคตะวันตกและภาคใต้ของประเทศ ส่วนแผ่นดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งรองรับด้วยหินฐานที่แข็งแรงและหินตะกอนหนามาก ได้รับแรงและทำให้เกิดรอยคดโค้ง (fold) ในกลุ่มหินโคราช พร้อมทั้งถูกยกตัวสูงขึ้นเกิดทิวเขาทางด้านทิศตะวันตก คือ ทิวเขาเพชรบูรณ์และทิวเขาดงพญาเย็น และทิศใต้ คือ ทิวเขาสันกำแพงและทิวเขาพนมดงรัก ภูเขาเควสตาที่มีความลาดเอียงไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แสดงให้เห็นว่าชั้นหินถูกบีบให้คดโค้ง ซึ่งต่อมาหินจึงเกิดการผุพังและถูกกร่อนโดยธารน้ำโบราณ

 

*เหตุการณ์การเกิดรอยคดโค้งและการยกตัวเกิดขึ้นตอนไหนนั้น เป็นคำถามที่นักธรณีวิทยายังคงค้นหาคำตอบด้วยวิธีต่างๆ อาทิ Searle and Morley (2011) ระบุช่วงเวลาระหว่าง 100 ล้านปีก่อน ถึงประมาณ 30 ล้านปีก่อน จากหลักฐานโครงสร้างทางธรณีวิทยาที่ปรากฎในการสำรวจคลื่นไหวสะเทือน ส่วน Upton (1999 อ้างใน Searle and Morley, 2011) ระบุช่วงเวลาเฉลี่ย 40-50 ล้านปีก่อน จากการหาอายุแร่อะพาไทต์ (apatite)

 

พื้นที่ด้านตะวันตกของจังหวัดนครราชสีมา รวมถึงขอบเขตด้านตะวันตกของอุทยานธรณีโคราช ที่มีเควสตาโคราชปรากฏ รองรับด้วยหินแข็งของหมวดหินพระวิหาร หมวดหินเสาขัว หมวดหินภูพานและหมวดหินโคกกรวดของกลุ่มหินโคราช (เรียงตามลำดับจากด้านล่างขึ้นด้านบน) หมวดหินดังกล่าวนี้ประกอบด้วยหินทราย หินทรายปนกรวด หินทรายแป้ง หินโคลน โดยหมวดหินพระวิหารและหมวดหินภูพาน มีหินทรายและหินทรายปนกรวดเป็นหลัก ในขณะที่หมวดหินเสาขัวและหมวดหินโคกกรวดมีหินทรายแป้งและหินโคลนเป็นหลัก ทำให้การผุพังโดยรวมของหินในแต่ละหมวดหินแตกต่างกัน ส่งผลให้พื้นที่ที่รองรับด้วยหมวดหินพระวิหารและหมวดหินภูพานเป็นภูเขาสูง ในขณะที่พื้นที่ที่รองรับด้วยหมวดหินเสาขัวและหมวดหินโคกกรวดเป็นที่ราบ โดยแนวของภูเขาทั้งสองแนวทำให้เกิดลักษณะที่เรียกว่า เควสตาคู่ (double cuesta)