กลุ่มหินโคราช

กลุ่มหินโคราช (Khorat Group) คืออะไร

กลุ่มหินโคราชคือกลุ่มหินตะกอนที่ทับถมในช่วงมหายุคมีโซโซอิก (Mesozoic Era) แผ่กระจายตัวปกคลุมพื้นที่เกือบทั้งหมดของที่ราบสูงโคราช และบางบริเวณในภาคเหนือและภาคใต้ของประเทศไทย กลุ่มหินโคราชประกอบด้วยหินตะกอนหลายชนิด อาทิ หินกรวดมน หินทราย หินทรายแป้งและหินโคลน ซึ่งแสดงหลักฐานว่าการทับถมเกิดขึ้นบนแผ่นดิน ทั้งนี้ กรมทรัพยากรธรณี (พ.ศ.2550) กำหนดให้กลุ่มหินโคราชประกอบด้วย 9 หมวดหิน เรียงลำดับจากอายุแก่ไปอายุอ่อน ดังนี้

94385123_131937615104296_182511246514323

ภาพที่ 1.1 แผนที่แสดงการกระจายตัวของหินในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย (ดัดแปลงจาก กรมทรัพยากรธรณี 2542)

หมวดหินห้วยหินลาด ประกอบด้วยหินกรวดมนเนื้อปูน หินกรวดมน หินทราย หินโคลนและหินตะกอนภูเขาไฟ ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 100-400 เมตร
หมวดหินน้ำพอง ประกอบด้วยหินทราย หินดินดานและหินกรวดมน ความหนาของหมวดหิน แปรผันระหว่าง 100-1,500 เมตร (หมวดหินน้ำพองโผล่เฉพาะทางตอนเหนือของที่ราบสูงโคราช)
หมวดหินภูกระดึง ประกอบด้วยหินดินดานและหินทรายแป้ง สีน้ำตาลแดง แทรกสลับกับหินทรายสีเขียว เนื้อตะกอนขนาดปานกลาง ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 800-1,200 เมตร
หมวดหินพระวิหาร ประกอบด้วยหินทรายสีขาวเนื้อตะกอนขนาดปานกลางถึงหยาบ แทรกสลับกับหินดินดาน ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 100-250 เมตร
หมวดหินเสาขัว ประกอบด้วยหินดินดานและหินทรายแป้งสีน้ำตาลแดง แทรกสลับด้วยหินทรายสีน้ำตาลแดง เนื้อตะกอนขนาดละเอียด ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 200-760 เมตร
หมวดหินภูพาน ประกอบด้วยหินทรายและหินกรวดมน ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 80-140 เมตร
หมวดหินโคกกรวด ประกอบด้วยหินทรายแป้งและหินดินดานสีแดง แทรกสลับด้วยหินทรายสีน้ำตาลแดง ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 430-700 เมตร
หมวดหินมหาสารคาม ประกอบด้วยหินดินดานและชั้นเกลือหิน ความหนาของหมวดหินแปรผันระหว่าง 610-1,000 เมตร
หมวดหินภูทอก ประกอบด้วยหินทรายเนื้อตะกอนขนาดละเอียด หินทรายแป้ง และหินดินดานสีน้ำตาลแดงสด ความหนาแปรผันระหว่าง 200-730 เมตร

กลุ่มหินโคราชถูกสำรวจและปรากฏในแผนที่เป็นครั้งแรกเมื่อประมาณ 100 ปีที่ผ่านมา ข้อมูลด้านการลำดับชั้นหินและซากดึกดำบรรพ์บ่งชี้ว่า ทั้ง 9 หมวดหินดังกล่าวมีอายุตั้งแต่ยุคไทรแอสซิกตอนปลายถึงยุคครีเทเชียส หรือประมาณ 220-65 ล้านปีก่อน (กรมทรัพยากรธรณี, พ.ศ.2550; Meesook, 2001) โดยซากดึกดำบรรพ์โดดเด่นที่พบในกลุ่มหินโคราช ได้แก่ ไดโนเสาร์ สัตว์เลื้อยคลานและสัตว์ร่วมยุค พืชและละอองเรณู

94568600_131937585104299_690666581839891

ภาพที่ 1.2 แผนภาพแสดงการลำดับชั้นหินของกลุ่มหินโคราช (ดัดแปลงจาก Suteethorn et al., 2012)

ในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา มีการสำรวจและศึกษากลุ่มหินโคราชเพิ่มเติม ทั้งบนแผ่นดิน อาทิ การสำรวจบริเวณหินโผล่แหล่งใหม่ การค้นพบซากดึกดำบรรพ์ และใต้ผืนแผ่นดิน อาทิ การสำรวจด้วยคลื่นไหวสะเทือน การศึกษาตัวอย่างแท่งหินจากหลุมเจาะ

ข้อมูลจากการสำรวจด้วนคลื่นไหวสะเทือนพบว่ามีรอยชั้นไม่ต่อเนื่อง (unconformity) ระหว่าง หมวดหินห้วยหินลาดกับหมวดหินน้ำพอง หมวดหินน้ำพองตอนล่างกับหมวดหินน้ำพองตอนบน และหมวดหินโคกกรวดกับหมวดหินมหาสารคาม (Booth and Sattayarak, 2011) ซึ่งอาจทำให้การจัดกลุ่มหินโคราชเปลี่ยนไป ตามหลักการด้านการลำดับชั้นหิน โดยกลุ่มหินโคราชจะประกอบด้วย 6 หมวดหินที่อยู่เหนือและล่างรอยชั้นไม่ต่อเนื่อง ได้แก่ หมวดหินน้ำพองตอนบน หมวดหินภูกระดึง หมวดหินพระวิหาร หมวดหินเสาขัว หมวดหินภูพาน หมวดหินโคกกรวด

94340946_131937655104292_649711959414092

ภาพที่ 1.3 แผนภาพแสดงการลำดับชั้นหินใต้ผิวดินบริเวณที่ราบสูงโคราช (Booth and Sattayarak, 2011)

นอกจากนี้จากหลักฐานด้านบรรพชีวินวิทยาพบว่า ซากดึกดำบรรพ์ที่พบในหมวดหินห้วยหินลาดและหมวดหินน้ำพอง มีอายุไทรแอสซิกตอนปลายถึงจูแรสซิกตอนต้น (Sutheethorn et al., 2012; Loajumpon et al., 2017) ส่วนซากดึกดำบรรพ์ของหมวดหินภูกระดึงถึงหมวดหินโคกกรวด มีอายุตั้งแต่ยุคจูแรสซิกตอนปลายถึงยุคครีเทเชียสตอนต้น (Sutheethorn et al., 2012; Chokchaloemwong et al., 2019) ซึ่งทำให้การจัดกลุ่มหินโคราชเปลี่ยนไป โดยประกอบด้วย 5 หมวดหิน ได้แก่ หมวดหินภูกระดึง หมวดหินพระวิหาร หมวดหินเสาขัว หมวดหินภูพาน หมวดหินโคกกรวด

เอกสารอ้างอิง

กรมทรัพยากรธรณี. 2550. ธรณีวิทยาประเทศไทย (พิมพ์ครั้งที่ 2 ฉบับปรับปรุง). กรมทรัพยากรธรณี 628 หน้า.
Booth, J. and Sattayarak, N. 2011. Subsurface Carboniferous-Cretaceous geology of NE Thailand. In M. F. Ridd, A. J. Barber and M. J. Crow (Eds.), The Geology of Thailand. Geological Society, London, 185-222.
Chokchaloemwong, D., Hattori, S., Cuesta, E., Jintasakul, P., Shibata, M., Azuma, Y. 2019. A new carchatodontosaurian theropod (Dinosauria: Saurischia) from the Lower Cretaceous of Thailand. PLoS ONE 14(10): e0222489. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0222489.
Loajumpon, C., Suteethorn, V., Chanthasit, P., Lauprasert, K., Sutheethorn, S. 2017. New evidence of Sauropod Dinosaurs from the Early Jurassic Period of Thailand. Acta Geologica Sinica. 91(4): 1169-1178.
Meesook A. 2001. Jurassic-Cretaceous Environments of Northeastern Thailand. Technical report. Geological Survey Division Department of Mineral Resources. Bangkok. 43 p.
Suteethorn, S., Loeuff, J. L., Buffetaut, E., Suteethorn, V., Wongko, K. 2012. First evidence of a Mamenchisaurid Dinosaur from the Upper Jurassic-Lower Cretaceous Phu Kradung Formation of Thailand. Acta Palaeontologica Polonica. 58(3): 459-469.

หมวดหินภูทอก