ทราย จัดเป็นตะกอนเนื้อเม็ด (clastic sediments) ที่เกิดจากกระบวนการผุพัง ทั้งทางกายภาพและทางเคมีของมวลหินที่มีอยู่เดิม ก่อนจะถูกพัดพาด้วยตัวกลางซึ่งขึ้นกับสภาพแวดล้อมของพื้นที่นั้น เช่น น้ำผิวดิน ลม น้ำทะเล ธารน้ำแข็ง ตลอดเส้นทางของการพัดพาเม็ดตะกอนจะถูกขัดสี ทำให้รูปร่างและขนาดเปลี่ยนแปลงไป ยิ่งไกลจากแหล่งกำเนิด เม็ดตะกอนจะมีความกลมมน (roundness) ไม่เป็นเหลี่ยมมุม มีความเป็นทรงกลม (sphericity) และหากเม็ดตะกอนเป็นแร่ที่ผุพังได้ง่าย จะผุและหลุดหายไปจนเหลือแร่ที่มีความคงทนสูง ทรายที่ถูกพัดพามาไกลและถูกขัดสีมากจะเหลือเพียงแร่ควอตซ์เท่านั้น

 

ทรายที่ถูกพัดพามาและทับถมบริเวณริมแม่น้ำ มักจะทับถมรวมกับซากสิ่งมีชีวิตที่ถูกน้ำพัดพามา ทำให้ซากสิ่งมีชีวิตเหล่านั้นถูกเก็บรักษาไว้ในชั้นทราย และกลายเป็นซากดึกดำบรรพ์ในที่สุด แหล่งทรายบริเวณตำบลท่าช้าง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนคคราชสีมา เป็นตัวอย่างที่ทำให้เห็นว่า แม่น้ำมูลโบราณหลายสิบล้านปีก่อน ได้พัดพาซากช้างโบราณ และสัตว์ร่วมยุค อาทิ เต่า จระเข้ แรด หมู ยีราฟ เอฟ ไฮยีนา และต้นไม้ มาทับถมรวมกัน เป็นหลักฐานว่าในยุคนั้นพื้นแผ่นดินโคราชมีสภาพภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าสะวันนา และมีสิ่งมีชีวิตหลายกลุ่มที่ในปัจจุบันไม่เหลือในเขตเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกแล้ว